RoHS (Restriction of Hazardous Substances Directive - Belirli Zararlı Maddelerin Kullanımını Kısıtlama); çevreye ve insan sağlığına etkileri açısından elektrikli ve elektronik eşyaların kullanım ve malzeme kısıtlamalarına ilişkin uluslararası nitelikte bir ürün direktifidir. Diğer bütün alanlarda olduğu gibi, elektrikli ve elektronik aletlerde de RoHS belgesi zorunlu kılınmakta, belgesi olmayan eşyalar ortak pazara sokulmamaktadır. Bu yaptırım sayesinde, insanlığı bekleyen bir çok tehlikenin önüne geçme planlanmaktadır.
Teknolojinin gelişmesi ve insan nüfusunun gittikçe kalabalıklaşması, dünyanın yapısında ve ekolojik sisteminde sarsılmaların yaşanmasına ve doğal dengenin bozulmaya başlamasına sebep olmaktadır. Bu gidişata bir dur denmediği ve gerekli önlemlerin alınmadığı taktirde, önümüzdeki yıllarda insanlığı ve dünyayı bir felaketin beklediğini bütün devletler kabul edilmekte ve bu konularda yapılacak çalışmalara asgari düzeyde destek vermektedir. İşte bu sorunların maksimum seviyede önüne geçmek, insan sağlığını ve neslini korumak için gerekli olan önlemler, birçok ülkenin bir araya gelerek oluşturduğu topluluklar tarafından alınmaya çalışılmaktadır.
Bu gruplardan birisi olan Avrupa Birliği de, insan sağlığını ve doğanın dengesinin korumak için pek çok çalışma yapmakta ve birçok alanı denetime tabi tutmaktadır. Bunu da verdiği belgelerle sağlamayı ve korumayı planlamaktadır. Sayısız alanda, pek çok kalite ve yeterlilik belgesi oluşturan birlik, elektrikli ve elektronik aletlerin; yapılmasına ve kullanımına yarayan materyallerin, doğa ve insan dostu olmasının yanı sıra, doğayı ve enerji kaynaklarını tasarruflu kullanan ve geri dönüşümün mümkün olan maddelerden seçilmesi esasına dayandırarak oluşturduğu belge de RoHS Belgesi'dir. Bu belge sadece elektronik eşyaları imal edenleri değil, üretim için gerekli olan yedek parçaları sağlayan kuruluşlar için de şart koşulmaktadır.
Türkiye’nin dünyaya ve Avrupa Birliği'ne entegrasyonu çerçevesinde, bir çok kalite ve tescil belgesine önem vermeye başlaması, beraberinde bir çok işlemi ve denetimi gündeme getirmiştir. Aslında önem vermekten öte, mecbur kılmaya başlamıştır. Birçok ürünü ve ürün gurubunu denetim altına almak ve standarda bağlamak için geliştirilen direktifler, farklı alanlara göre sınıflandırılarak belgelenmektedir.
RoHS Belgesi her ne kadar Avrupa Birliği ülkeleri tarafından oluşturulup benimsense de, birliğe dahil olmayan fakat bu alanda çok gelişmiş olan, Japonya ve ABD ülkeleri de bu belgeyi zorunlu kılmaktadır. Ev elektroniği, haberleşme cihazları, tüketici ürünleri, aydınlatma cihazları ve elektrikli ve elektronik aletler üretilirken uyulması gereken kuralları ve kullanılacak malzemeleri standartlara bağlayan ve bu sayede insan sağlığını ve dünyayı korumayı hedefleyen ülkeler, ithal edilecek yada ihraç edilecek ürünlerde RoHS Belgesi'ni mecbur kılmaktadır. Bu belgede, sadece belirlenen kriterlere ve standartlara uyanlara verilmektedir.
27 Ocak 2003 tarihinde Avrupa Konseyi tarafından kabul edilen 2002-95-EC numaralı direktife göre RoHS kapsamında yasaklanan materyaller şunlardır:
Kurşun, lehim bileşiminde vardır ancak kalay gümüş ya da kalay bakır karışımı lehim yerine tercih edilerek bu direktife uyum sağlanabilir. Civa, pillerde bulunan bir katkı maddesidir ancak civasız piller de imal edilebilir. Diğerleri genellikle kontak temizliğinde kullanılan spreylerde bulunur. Genel olarak insan sağlığına zararlı maddelerdir. Hamile kadınlarda çocuk düşürmeye yol açar ya da kana karışarak hücrelerin ölmesine neden olur. Kansere de yol açabilir. Bu sebeplerden dolayı elektrik ve elektronik malzemelerin imalatında binde birin altında bulunabilir. Analizi ise malzeme sıvı fazına geçirilerek analiz cihazlarında ölçülür.
RoHS Gerektiren Ana Ürün Grupları
• Büyük ev eşyaları: Buzdolabı, derin dondurucu, fırın, ocak, çamaşır makinesi, kurutma makinesi ve benzeri ürünler.
• Küçük ev aletleri: Elektrikli süpürge, ekmek kızartma makinesi, kahve makinesi, saç kurutma makinesi, saat, kol saati, baskül ve benzeri ürünler.
• Bilişim ve telekomünikasyon ekipmanları: Bilgisayar, yazıcı, tarayıcı, hesap makinesi, faks makinesi, telefon, cep telefonu ve benzeri ürünler.
• Tüketici ekipmanları: Televizyon, radyo, video kaydediciler, DVD çalar, fotoğraf makinesi, kamera ve benzeri ürünler.
• Aydınlatma ekipmanları: Evlerde kullanılmayan türde floresan ampuller ve akım boşalmalı lambalar ve benzeri ürünler.
• Elektrikli ve elektronik aletler (büyük ve sabit sanayi aletleri hariç olmak üzere): Matkap, testere, çim biçme makinesi, çit budama makinesi, yaprak toplama makinesi, püskürtme aletleri, perçin tabancası, çivi ve vida aletleri ve benzeri ürünler.
• Oyuncaklar, eğlence ve spor aletleri: Elektrikli oyuncak trenler, oyuncak yarış arabaları setleri, elde tutulan tip video oyun konsolları, video oyunları; bilgisayarlı bisiklet, dalış, koşu ve kürek çekme jimnastik aletleri; elektrikli veya elektronik ünite içeren spor aletleri; para ile çalışan satış makineleri ve benzeri ürünler.
• Otomatlar: Meşrubat, şekerleme veya para dağıtan otomatik makineler ve benzeri ürünler.
• Ambalaj ve koruma malzemeleri: Daha ziyade RoHS gerektiren ürünlerin ambalajlanmasında kullanılan materyaller, köşebentler ve benzeri ürünler.
